BAŁAKŁAWA

Bałakława czyli gdzie Rzym, gdzie Krym ?

A jednak to dość blisko. Okazuje się bowiem, że rdzennie rzymski Jowisz (Iupiter Optimus Maximus) z przydomkiem wschodniego bóstwa z Doliche (Dolichenus) był czczony w samym sercu Taurydy na pd. Krymie, poza granicami cesarstwa rzymskiego, nad zatoką w której wg Strabona (przełom er) zbłąkani żeglarze zamiast znaleźć schronienie padali często ofiarą grabieży ze strony Taurów. Tak na pewno nie było w II i III wieku n.e., kiedy to wojsko rzymskie z dolnodunajskiej prowincji Mezja Dolna, operujące z baz koło obecnego portu w Sewastopolu i w Bałakławie, rozmieściło w przygranicznej strefie wiejskiego terytorium (chora) greckiego miasta-państwa Chersonez Taurydzki swe posterunki wojskowe. Ten strategicznie ważny region miał ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa nie tylko żeglugi na Morzu Czarnym lecz również małoazjatyckich i bałkańskich posiadłości Rzymu. W czasach nowożytnych militarna rola pd.-zach. Krymu ujawniła się dobitnie podczas wojny krymskiej (1853-56).

We współpracy z kolegami krymskimi z Muzeum i Rezerwatu Archeologicznego „Chersonez Taurydzki” (Sewastopolska Ekspedycja prowadzona przez O.Ja. Savelję) ekspedycja Instytutu Archeologii UW pod kierunkiem prof. dr Tadeusza Sarnowskiego, przy udziale studentów odsłoniła w Bałakławie świątynię zbudowaną około połowy II wieku n.e. przez legionistów z Novae (dziś Svišshtov w pn. Bułgarii, gdzie Uniwersytet Warszawski prowadzi od lat systematyczne wykopaliska). Znaleziono około 10 inskrypcji łacińskich, ołtarze i postumenty pod posągi, statuę Herkulesa i odłamki innych rzeŒb, dekorowane figuralnymi reliefami podpory pod kamienne stoły oraz same stoły z przedstawieniami głów różnych bóstw, dachówki ze stemplami wojskowych wytwórni, lampy, naczynia gliniane, monety.

Na odkrycie czekają położone po sąsiedzku dalsze obiekty sakralne związane z kultem innych bóstw wschodnich, a na lokalizację oraz rozpoznanie metodą sondaży i badań powierzchniowych port rzymskiej floty w Bałakławie, obóz rzymski koło świątyni Jowisza tudzież ufortyfikowane posterunki rzymskie między Sewastopolem i Bałakławą. Czas nagli, bo chodzi o teren, na którym prawie wszędzie prowadzone są obecnie prace budowlane.